شوک حرارتی علت اصلی تلفات ماهیان در سواحل کیش

بررسی‌ها و تحقیقات کارشناسان مراکز تحقیقاتی شیلات و محیط زیست، شوک حرارتی را عامل اصلی تلفات ماهیان در سواحل کیش اعلام کردند.

به گزارش پایگاه خبری بادگیر به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان منطقه آزاد کیش، براساس تحقیقات و بررسی‌های دقیق انجام شده توسط کارشناسان موسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی و سازمان حفاظت از محیط زیست کشور و رد شدن نقش آلاینده‌های انسانی و نفتی، شوک حرارتی ناشی از افزایش ناگهانی آب به عنوان علت ریشه‌ای تلفات ماهیان در بخش‌هایی از سواحل کیش اعلام شد.

این شوک به دنبال شکوفایی ناگهانی غیر سمی جلبک‌ها، افزایش NH4 حاصل از انباشت جوامع جلبکی غیر زنده و کاهش اکسیژن محلول روی می‌دهد و باعث تاثیرات منفی مرگ بار بر روی گروهی از آبزیان ناحیه کم عمق ساحلی و به خصوص گروه‌های حساس و غیر مقاوم می‌شود.

در ادامه پژوهش‌های کارشناسان، پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان در بندرعباس نیز به استناد تصاویر ماهواره‌ای تایید کرد در روز ۲۰ اردیبهشت غلظت کلروفیل در آب‌های منطقه کیش به میزان ۱۱۰ میلی‌گرم بر متر مکعب افزایش یافته بود.

به دنبال تلفات ماهیان در بخش‌هایی از کرانه‌های جنوبی سواحل جزیره کیش که ۲۳ اردیبهشت روی داد سازمان منطقه آزاد کیش به عنوان مهمترین متولی این جزیره بلافاصله پس از این اتفاق به بررسی اوضاع پرداخت تا در صورت غیر طبیعی بودن عامل مرگ ماهی‌ها به منظور حفظ محیط زیست ضمن رفع علت این تلفات، چنانچه بی‌مبالاتی انسانی یا سازمانی در بروز این اتفاق دخیل است نسبت به جلوگیری از ادامه این روند و برخورد با خاطیان اقدام کند.

فریدون عوفی پژوهشگر و عضو هیئت علمی بخش اکولوژی منابع آبی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور و شهرام فداکار کارشناس ارشد دفتر مدیریت سواحل سازمان حفاظت از محیط زیست با دعوت از سوی سازمان منطقه آزاد کیش با حضور در جزیره و بازدید از محل تلفات ماهی‌ها تحقیقات خود را برای روشن شدن علت این اتفاق آغاز کردند.

مستندسازی و جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های مورد نیاز بر اساس مطالعات میدانی، آزمایشگاهی و پرسشگری، بررسی پیشینه مطالعات، تجربیات و وقایع‌نگاری گذشته از پدیده‌های مشابه، تحلیل موضوعی و بررسی سناریوهای مختلف بر اساس پژوهش ماتریس چند جهتی (Multi-directional)، اقدامات اولیه این کارشناسان در بررسی علت مرگ ماهی‌ها در سواحل کیش بود.

براساس بررسی‌های این کارشناسان در ترکیب ماهیان تلف شده سه گونه مشاهده و شناسایی شده است که شامل ماهی چغوک –جاشره، ماهی‌یلی – گمگام و یک مورد بادکنک ماهی بود.

اما گروه اصلی ماهیان تلف شده متعلق به گونهAtherinomorus lacunosus Hardyhead Silverside از خانواده پهلو نقره‌ای با اندازه‌های طولی کمتر از ۱۰ سانتی متر است و میانگین حجم وزنی این ماهیان حدود ۱۰ تا ۱۵ گرم است که به نظر نمی‌رسد کل حجم تلفات به ۱۰۰ کیلوگرم هم رسیده باشد و حتی براورد اولیه حدود ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم بوده است.

فریدون عوفی و شهرام فداکار در ادامه تحقیقات خود به بررسی وضعیت محیط ساحلی – دریایی، بازدید میدانی و عملیات غواصی در تمام جوانب مربوط به سازه‌های انسان ساخت همجوار و تاسیسات در حال مصاحبه با کارشناسان، محیط‌بانان، صیادان و غواصان بومی از دیگر اقدامات این کارشناسان در انجام این پژوهش بود.

همچنین براساس برخی اظهارات در اخبار منتشر شده از تلفات ماهی‌ها، آلودگی‌های نفتی از سوی افراد غیر متخصص به عنوان علت این تلفات عنوان شده بود به همین دلیل متخصصان امر این موضوع را نیز به صورت دقیق بررسی کردند.

براساس این تحقیقات نزدیک‌ترین حوزه استخراج و پالایش مجموعه سکوهای دریایی و میادین بهره‌برداری نفتی به جزیره کیش با فاصله بیش از ۸۰ کیلومتر جنوب شرقی (جزیره سیری) و بیش از ۶۰ کیلومتر غربی (جزیره لاوان) واقع شده است و در بخش جنوبی جزیره کیش هیچ‌گونه تاسیسات نفتی و صنایع سنگین مرتبط با نفت و گاز مستقر نیست.

همچنین در بررسی‌های این کارشناسان و دیگر آزمایش‌های مراکز تحقیقاتی و پژوهش‌های انجام شده توسط مسئولان و کارشناسان ادارات دامپزشکی، شیلات، و محیط زیست کیش بر روی ماهیان و آبزیان منطقه، هیچ‌گونه آثار باقیمانده و یا بوی مواد نفتی بر روی نمونه‌های ماهیان مشاهده و گزارش نشده است.

از سویی دیگر٫ محدوده آب‌های جنوب جزیره کیش خارج از محدوده خطوط کشتیرانی تجاری (نفتکش‌ها) منطقه‌ای – بین‌المللی خلیج فارس است و حدود ۱۵ مایل با مسیر کشتیرانی فاصله دارد و تمام فعالیت‌های قایق‌رانی تفریحی و تندرو، جت اسکی و مسافرتی در بخش شمالی و شرق، و بخش غربی (در ارتباط با جزیره هندورابی) متمرکز است.

بر اساس اطلاعات به دست آمده از سازمان بنادر و دریانوردی و اداره بندر جزیره کیش و همچنین دریابانی منطقه، در اردیبهشت ماه هیچ گزارشی مبنی بر تصادم دریایی و یا غرق شدن شناور ثبت و اعلام نشده است.

در پایان این تحقیقات مشخص شد با استناد به اعلام پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان مبنی بر بالابودن میزان کلروفیل در روز ۲۰ اردیبهشت در آب‌های منطقه کیش تنها علت بروز این اتفاق شوک حرارتی ناشی از افزایش ناگهانی آب است.

گونه ماهی تلف شده در این اتفاق ارزش شیلاتی – اقتصادی نداشته و همچنین با توجه به عدم حضور آلاینده‌های محیطی مانند ترکیبات نفتی و فلزات سنگین و نیز ترکیبات سمی ناشی از کشند قرمز (Red Tide)، ضمن اینکه دلیل تلفات، آلاینده‌های نفتی و ترکیبات سمی نبوده برای بهداشت و سلامت جوامع انسانی نیز خطر آفرین نیست.

این گزارش می‌افزاید: اما آنچه در این ماجرا بیش از هر چیز خاطر شهروندان و مسئولان جزیره کیش را آزرد انتشار اخبار ناصحیح بود.

اخباری که عجولانه و براساس اظهار نظرهای افراد ناآگاه، بدون توجه به مستندات در برخی رسانه‌ها انعکاس یافت و چهره نادرستی از چگونگی حفاظت از محیط زیست در جزیره کیش ترسیم کرد.

وقایعی نظیر مرگ و میر آبزیان رخداد تازه‌ای در کشور ما یا مناطق دریایی و ساحلی جهان نیست.

همچنین تلفات ماهیان جزیره کیش به لحاظ نوع گونه که غیر خوراکی، غیر تجاری و شیلاتی بود و هیچ گونه ضرر و زیان اقتصادی و اجتماعی را در پی نداشت با این حجم بسیار کم قابل اغماض است.

با این وجود سازمان منطقه آزاد کیش که حتی در کوچک‌ترین آسیب‌های زیست محیطی با بهره‌گیری از حضور کارشناسان به بررسی اتفاقات این چنین و دلایل بروز آن می‌پردازد باز هم بلافاصله با حضور کارشناسان بررسی‌های میدانی و آزمایشگاهی را در اولویت فعالیت‌هایش قرارداد تا طبیعت زیبای جزیره کیش که همیشه به عنوان جزیره پاک و سبز شناخته شده همانند سنوات گذشته پاک و سبز باقی بماند.

حفاظت از طبیعت زیبای جزیره مرجانی کیش به عنوان یک از مهمترین اصول در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های سازمان منطقه آزاد کیش همواره مدنظر بوده و در تمامی فعالیت‌های عمرانی و اقتصادی انجام توسعه بر مبنای پایداری محیط زیست استوار بوده است.

گفتنی است در حال حاضر جزیره کیش زیستگاه حدود ۷۰۰ رأس آهو، ۱۷۰ گونه پرنده و محل زندگی دو گونه کمیاب از لاک‌پشت‌های جهان به نام پوزه عقابی و سبز است.

همچنین اطراف این جزیره تا عمق ۸ متری پوشیده از مرجان‌های حاشیه‌ای و مملو از تعداد بی‌شماری از ماهیان و سایر آبزیان جوامع مرجانی است.