بندرکنگ در دوره سلجوقیان و اتابکان فارس(قسمتت سوم)

بندرکنگ در دوره سلجوقیان و اتابکان فارس(قسمتت سوم)

بندرکنگ یکی از بنادر باستانی و تاریخی ایران در غرب استان هرمزگان است که ریشه در تاریخ کهن ایران و خلیج فارس آن دارد. این نوشتاراقتباس شده از کتاب تالیفی بنده در زمینه تاریخ بندرکنگ است که تا کنون ۷۴۰ صفحه آن به رشته تحریر در آمده است. این کتاب با کمک های مادی و معنوی شهرداری بندرکنگ و در راس آن شهردار فرهنگ دوست آن بندر جناب آقای ایوب زارعی از یکسو و شوراهای فرهیخته و دانش دوست این بندر تاریخی که دغدغه های فرهنگی دارند از سوی دیگر، گام های پایانی تالیف و انتشار را پشت سر می گذارد و بنده نیز که توجه ویژه به مناطق خلیج فارس و به ویژه بنادر و جزایر غرب استان هرمزگان داشته و دارم، تلاش نمودم تاریخ استنادی با اسفاده از منابع و اسناد، از وقایع گذشته و حال بندرکنگ در تمام زمینه ها تالیف نمایم. به این امید که این اقدام فرهنگی شهرداری بندرکنگ در راستای نوشتن تاریخ کهن این بندر الگویی برای سازمان فرهنگی دیگر بنادر و جزایر گردد تا بخش اندکی از بودجه خود را به کارهای فرهنگی درازمدت و ماندگار اختصاص دهند و با قرار گرفتن این کتاب ها در قفسه های کتابخانه های عمومی، دانشگاهی و خصوصی شناخت بهتری نسبت به مناطق مختلف خلیج فارس برای خلیج فارس پژوهان بوجود آید.

همواره این مسئله در ذهن مطالعه کنندگان خلیج فارس وجود داشته که در زمان آبادانی جزیره کیش در دوره سلجوقی و اتابکان فارس، بندر مهم و ساحلی خلیج فارس که نقش تردد کالا به کرانه ها و پسکرانه های خلیج فارس را بر عهده داشته است، چه بندری بوده است. با تحقیق و تفحص در آثار و بناهای تاریخی از جمله قلعه مدور و برکه دریا دولت در بندرکنگ به خوبی مشخص گردید که بندر کنگ در دوره سلجوقی و به ویژه اتابکان فارس که حکومت آن ها به نهصد تا هزار سال پیش می رسد، بندری آباد و پر رونق بود. و این فرضیه که بندر کنگ در دوره صفویه و اواخر این دوره به سده یازدهم هجری قمری در اثر فعالیت تجاری پرتغالی ها، جمعیتش به یکباره زیاد شده، به زیر سئوال می رود. ریشه ترقی تجاری و اقتصادی بندرکنگ و ازدیاد جمعیت آن بیشتر به عصر سلجوقی و اتابکان فارس بر می گردد. بنای برکه دریا دولت به آن وسعت در آن زمان نشان از جمعیت زیاد بندرکنگ در دوره مورد بحث بوده است. بندر کنگ دارای مسیرهای خشکی به ویژه از طریق گزیر به پدل و لمزان از یک سو و مناطقی چون شیبکوه، و از طریق راه خور به جناح، بستک و لار از سوی دیگر بوده است. بنابراین با تحقیق و تفحص در منابع می توان دریافت که در دوره سلجوقی و اتابکان فارس که به دنبال غزنویان و به ویژه آل بویه که سیراف مرکز آن ها بوده است، سر کار آمدند، جزیره کیش آبادانی کامل داشته و سلجوقیان بندر تیس در دریای عمان را در یکسو مرکز تجارت دریایی قرار داده و جزیره کیش و بندرکنگ را از سوی دیگربرای بهره برداری تجاری و ورود کالا به مراکز پسکرانه ای همواره مد نظر داشتند. با افول جزیره کیش و سقوط ملوک بنی قیصر در کیش، و انتقال مرکز تجارت دریایی به بندر و جزیره هرموز و قدرت گرفتن ملوک هرموز در آن جزیره، بندر کنگ نیز اقتصادش تا حدودی رو به افول رفت و رفته رفته همچنان که ژان اوبن اشاره می کند جزء قلمرو ملوک هرموز با مرکزیت جزیره هرموز قرار گرفت که اوج فعالیت ملوک هرموز در دوره صفویه تا فتح جزیره هرموز در سال ۱۰۳۲ق/۱۶۲۲م بوده است.