دهتل و تاریخ دیرینه آن (قسمت اول)

دهتل و تاریخ دیرینه آن(قسمت اول)

بررسی تاریخ کرانه ها و پسکرانه های خلیج فارس نشان می دهد که مناطق باستانی و تاریخی زیادی وجود دارد که علیرغم داشتن تاریخ آثار باستانی و تاریخی کهن آن چنان که شایسته و بایسته است، تاریخ آن ها مورد واکاوی قرار نگرفته است.این نوشتار توسط دکتر محمد حسن نیا ، دکتری تاریخ،پژوهشگر مسائل خلیج فارس و استاد دانشگاه های تهران و دکتر سید عبدالله رضوی، دکتری زبان انگلیسی، متخصص زبانشناسی تاریخی و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، در مورد تاریخ کهن دهتل است که به صورت قسمت های متعدد منتشر می شود.

دهتل یکی از مناطق تاریخی و به عبارتی باستانی منطقه گوده و شهرستان بستک در استان هرمزگان می باشد. سنگ نگاره های آن که می شود از آن تحت عنوان« یک موزه طبیعی سرباز» یاد کرد، قدمت بسیار دیرینه ای دارد و علیرغم اهمیت آن این سنگواره ها که در امتداد غربی دهتل تا دامنه کوه در محدوده ای به وسعت سه کیلومتر قرار دارند، هنوز مورد واکاوی جدی قرار نگرفته اند.

این سنگواره ها برخی از محققان قدمت آن را سه هزار سال و یا بیشتر می دانند، بر روی آن ها نگاره ها عمدتا در قالب تصاویری از مردان، زنان، بزهای کوهی، دیگر حیوانات اهلی و ادوات کشاورزی وجود دارد که قطر برخی از این سنگواره ها به ۴۰ سانتی متر می رسد. به نظر می رسد تصاویر موجود بر این سنگواره ها نشان از سبک زندگی مردم در ادوار متعدد تاریخی دارد که گاها کشاورزی و گاها دامداری بوده است و تصاویر حک شده بر اروی این نگ ها نشان از هنر مردم دهتل قدیم و علاقه آن ها در به یادگار گذاشتن این هنر برای نسل های بعدی بوده است.

جنس این سنگواره ها نیز از سنگ و معدن خاصی است که به مرور زمان و با توجه و گذر زمان همچنان پایدار مانده است و با نگاهی موشکافانه می توان دریافت که دهتل قدیم دارای معادن ذیقیمتی بوده است و این سنگ ها نیز در کوهپایه در کنار محل قدیمی استخراج معدن قرار داشتند.

وجود نقاشی و به بیانی دقیقتر حکاکی خطوط تصویری بر روی سنگواره های دهتل از یکسو و همچنین نقاشی های موجود در اشکفت آهویی در کوه های گاوبست نشان از فرهنگ نوشتاری و تصویری در منطقه قدیمی دارد که در حال حاضر در محوطه شهرستان بستک قرار دارد. دهتل نیز که از مهمترین مرکز سادات گوده بوده است و در حال حاضر نیز می باشد، یکی از تاریخی ترین نقاط شهرستان بستک بوده است که خاستگاه اقوام متعددی در شهرستان بستک می تواند باشد.

سادات کنونی کنچی نیز بیشتر آن ها از دهتل به کنچی مهاجرت کردند و به نظر می رسد با توجه به موقعیت جغرافیایی کنچی برای تصوف از یکسو و در مسیر تجارت بودن دهتل و گاها حملاتی که از سوی اقوام مهاجم صورت می گرفت از سوی دیگر، انگیزه مناسبی برای مهاجرت بسیاری از سادات دهتل به روستای کنچی بوده است. با وجود این دهتل به خاطر قرارداشتن در مسیرهای تجاری قدیم و همچنین ساختار جغرافیایی و معدن خیز بودن آن همواره در تاریخ منطقه گوده در کنار دهنگ، تدرویه، برکه لاری، چاه بنارد، زنگارد، ایلود و دیگر مناطق از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به مناطق گوده در طول تاریخ دارای پیوستگی قومی و فرهنگی بوده و هستند.

در یک ارزیابی کلی می توان گفت که شناخت تاریخ دهتل به کمک سنگواره ای آن، شناخت گوشه مهمی از تاریخ پسکرانه های خلیج فارس و مناطق همجوار آن است. اگر جزء به جزء این مناطق شناخته شوند، شناخت تاریخ ایران باستان شهرستان کنونی بستک هموارتر می شود، زیرا پیوستگی زیادی از طریق راه های قدیمی که قدمت برخی از آن ها به دوران پیش از اسلام می رسد بین مناطق مختلف جنوب ایران و شهرستان بستک وجود داشته است و شناخت تاریخ دهتل که سنگواره های قدیمی آن مصداقی برای تاریخ قدیم منطقه است، کمک به شناخت بهتر تاریخ منطقه بستک در ادوار مهم تاریخی می نماید.