منطقه گوده شهرستان بستک و تاریخ گذشته آن(قسمت اول)

منطقه گوده شهرستان بستک و تاریخ گذشته آن(قسمت اول)

در بررسی تاریخ گذشته و به ویژه تاریخ پیش از اسلام منطقه بستک، گوده، دهستان ها و روستاهای آن، از قدمت زیادی برخوردار هستند. این منطقه با توجه به ویژگی های ژئوپلتیک آن که از یکسو گردنه های پرپیچ و خم گوچی و بستک را برای رسیدن به سواحل پشت سر نمی گذاشت و در مسیر راه های تجاری بودن آن از قدمت زیادی بر خوردار است.

وجود قلعه ایلود و سنگواره های قدیمی در دهتل از یکسو و وجود مکان هایی چون دهنگ، ایلود، دهتل، چاه بنارد، زنگارد، تدرویه، برکه لاری، مردنو، کنچی و دیگر روستاها که قدمت بسیاری از آن ها به تاریخ ایران باستان بر می گردد، از سوی دیگر منطقه گوده را از نظر تاریخی تمایز خاصی می بخشد. سفره های زیر زمینی آب شیرین در دهنگ همواره این دهستان را از بازوهای اقتصادی و به ویژه کشاورزی در تاریخ اقتصادی منطقه بستکقرار داده است. ایلود و قلعه آن نشان از قدمت دیرینه سکونت مردم در منطقه گوده و نقش آن ها در تاریخ نظامی منطقه بستک و جنوب ایران دارد.

زنگارد نیز با توجه به قرارداشتن در جایگاه جغرافیایی مناسب و با توجه به ترکیب جمعیتی آن نقش فرهنگی زیادی در تاریخ فرهنگی جنوب ایران داشته است. این نوشتار که به صورت سلسله متن های تاریخی تالیف می شود در نظر دارد با نگاهی موشکافانه، تمامی دهستان ها و روستاهای منطقه گوده که از مناطق مهم جنوب ایران و شهرستان بستک را مورد واکاوی قرار دهد. نشان دهد که منطقه گوده که جایگاه سادات و تصوف در شهرستان بستک نیز می باشد، چه تاثیری در تاریخ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور، جنوب ایران و شهرستان بستک داشته و دارد.

منطقه گوده در مسیر راه تاریخی پیش از اسلام و به ویژه در مسیر راه تاریخی بعد از اسلام که از سواحل و بنادر خلیج فارس شروع می شده و به لار و مرکز کشور در دوره های مختلف تاریخی منتهی می شده قرار دارد. وجود کاروانسراها، آبگیرها، قلعه ها و بناهای قدیمی دیگر که در سفرنامه های دوره صفوی به بعد به آن ها اشاره شده است، نشان از اهمیت تاریخی این منطقه دارد. هر کدام از دهستان ها و روستاهای منطقه گوده که نام بیشتر آن ها بر گرفته شده از ویژگی های طبیعی آن مناطق است، دارای مشخصه های تاریخی خاصی هستند.

برخی از آن ها از کشاورزی بهتری برخوردار هستند، برخی مسکن شیوخ و سادات بوده و وجه مشخصه آن ها جایگاه فرهنگی شان می باشد، برخی به دلیل قرار داشتن در مسیر مستقیم تجاری ویژگی اقتصادی آن ها بارزتر است و برخی از این مکان ها نیز ویژگی استراتژیک و نظامی داشتند. اگر به سیر مهاجرت بنی عباسیان توجه شود، مسکن مهم آنها در شهرستان کنونی بستک، پیش از ورود به شهر بستک، منطقه گوده بوده است. مسیر تاریخی که از تنگ دالان می گذشت بر آبادانی مناطق گوده در گذشته و حال کمک شایانی نموده است. البته به همان اندازه که منطقه گوده در گذشته از این مسیر تاریخی منافع برده، مضراتی را نیز به خود دیده است و هجوم های زیادی به روستا، روستای این منطقه در گذشته صورت گرفته است و این هجوم ها در ادواری که دولت مرکزی به ویژه در عصر مشروطه ضعیف بوده است و امنیت مختل بوده، صورت گرفته است.

دلیل دیگر این هجوم ها خشکسالی و قحطی و آبادانی نسبی مناطق گوده نسبت به مناطق همجوار بوده است. در هر صورت تاریخ اجتماعی منطقه گوده که زلزله ها و اثرات اجتماعی آن جزئی از آن می باشد، از دیگر مباحثی است که در قسمت های بعدی این نوشتار مورد مداقه قرار می گیرد. چون زلزله های صورت گرفته در مسیر تاریخ در گوده باعث تحولات عظیمی در زمینه مهاجرت و شهرسازی شده است که در جای خود بحث مفصلی را می طلبد.